Feminista Stories : 'ทรงผม' โซ่ตรวนแห่งพันธนาการและกรงขังของผู้ถูกกดขี่

สมัยวัยรุ่น เราไว้ผมยาวครั้งแรก และครั้งเดียวในชีวิต จำไม่ได้แล้วว่ารู้สึกยังไงตอนที่สระผม

แต่ผมเราหนา หนัก ไม่ออกแนวหยักศก แต่จะบิดไปเป็นทรงเป็ด ๆ ได้ เราไม่ผูกผม เพราะผูกไม่เป็น

ชอบใส่หมวกด้วย มีหลายแบบ ตอนนั้นมีหมวกเยอะมาก สัก 20 กว่าใบได้ ไปไหนมาไหนก็ใส่หมวก จนครูเรียกว่า 'หมวก'

ช่วงนั้นเป็นสาวกร็อกแอนด์โรล หมวกมีปีกแบบนี้ต้องมา คิดเอาเองว่า มันสวมทับผมระดับบ่า มันโอเค

แต่ก็นั่นแหละผ่านไปปีกว่า ๆ ก็ลองไปดัดผม ผมไม่เสีย แต่หนังหัวพังมาก เริ่มเล็มสั้นลง สั้นลง และในที่สุด ก็ไม่คิดว่า จะไว้ผมยาว นึกไม่ออกจริง ๆ ว่า การมีชีวิตผมยาวของตัวเองจะเป็นยังไง น่าจะรำคาญ และอึดอัดมากพอสมควร

.

เมื่อคืนคุยกันเรื่องทำไมเราถึงไม่พอใจที่มีคนมาทักเราเรื่องผม

เราก็พบว่า เรารู้สึกพอใจในการตัดผมทรงนี้ แต่เมื่อคน 20 คน 30 คน มาถามว่า ทำไมเราต้องตัดทรงนี้

คำตอบของเราที่บอกว่าชอบ มันเป็นสิ่งแปลกใหม่ของคนทั่วไป ที่ยังมีภาพจำเป็นสเตอริโอไทป์

(รวง กับพี่ชายในสมัยวัยรุ่น ตัดผมสั้น)

.

คนตัดผมเกรียน ที่อยู่ในร่างของผู้หญิง สำหรับภาพจำของพวกเค้าก็เลยมีแต่แม่ชี คนที่รับคีโม ผู้ป่วย

ซึ่งคำถามพวกนั้นก็เป็นมุมที่ทำให้เราสั่นคลอน

.

อย่างการถามและต่อคำถามกับเราในที่สาธารณะ การพูดเสียงดัง เพื่อให้คนอื่นหันมารับรู้เรื่องราวของเรา ในพื้นที่ที่เราเข้าไปอยู่ด้วยความจำเป็น อย่างเช่น ร้านอาหาร รถโดยสารสาธารณะ

นี่คือรูปแบบของการใช้อำนาจที่มากกว่า

และทำให้เรารู้สึก ไม่ปลอดภัย อึดอัดใจที่จะตอบ

.

คำถามประเภทนี้ เป็นคำถามที่คนในสังคมคิดว่าปกติ แต่คนที่เข้าใจเรื่องสิทธิ หรือเจนเดอร์เลนส์มาสักหน่อย จะรู้ว่ามันคือคำถามที่เพ่งเล็ง

.

เราไม่เคยตลกเลยสักครั้งกับการถูกถามด้วยเสียงที่ดัง ในพื้นที่ที่คนทั้งหมดหันมาจับจ้อง ถึงแม้ว่ามันจะไม่ทำให้เราเสียความมั่นใจ แต่เราก็รู้สึกว่ามันกำลังคุกคามพื้นที่ในเนื้อตัวร่างกายของเราด้วย การคุกคามทางภาษา ทางสายตา

.

ซึ่งหลายคนอาจจะเข้าใจว่าการคุกคาม มันจะต้องสัมผัสเนื้อตัวร่างกายเท่านั้น ซึ่งมันมีมากกว่านั้น มันรวมไปถึงความรู้สึกใด ๆ ก็ตามที่ทำให้เราอึดอัดใจ ไม่สบายใจด้วย

ถ้ายังนึกไม่ออก เราอยากให้ลองคิดถึง ภาพคน 20 คน จ้องมองที่เป้ากางเกงของคุณพร้อม ๆ กัน บางคนก็ขำ บางคนก็หัวเราะ แม้ว่าเป้ากางเกงที่คุณใส่จะดูปกติ เรียบร้อยก็ตาม

.

ทรงผมต่าง ๆ มีสเตอริโอไทป์ซ่อนอยู่ มีภาพจำที่ทำให้คนเชื่อ คนเหมารวม ยิ่งการปรากฏของคนที่มีรูปลักษณ์ผู้หญิงผมเกรียน ๆ ใส่ชุดแบบเฟมินีนมันไม่คุ้นในสังคมนี้ เราก็เลยถูกเหมาเข้าไปอยู่ในกรอบของภาพที่สื่อหรือสังคมสร้างให้เค้าเห็นขึ้นอย่างซ้ำ ๆ

.

เรื่องการตัดผมสั้นเกรียนสร้างคำถามกับคนรอบตัวให้กับเรามากกว่าการเจาะจมูก หลายเท่าตัว

เรากำลังพิจารณาเปลือกที่เราสวมอยู่ในแต่ละช่วงเวลาของชีวิต ไม่น่าเชื่อว่าผู้คนจะให้ความสนใจและให้ความสำคัญมากขนาดนี้

.

ผมมันสั้นยาว ร่างกายก็อ้วนผอม มันมีฟังก์ชั่นยืดหยุ่น และจากประสบการณ์ที่เราเจอมาตั้งแต่เด็กจนโต การตัดสินด้วยรูปลักษณ์ภายนอก ในสังคมไทยมันเป็นอะไรที่คนไทยให้ความสำคัญมาก เรารู้สึกว่าคนไทยส่วนใหญ่อยากรู้อยากเห็นและก็ไม่ได้มีสาระอื่นใดมากไปกว่า การลดด้อยคุณค่าให้กับคนอื่น

ในอินเดียผู้หญิงหัวเกรียนที่เดินคนเดียวตอนกลางคืนข้างทาง อาจเสี่ยงต่อการคุกคามทางเพศมากกว่าผู้หญิงผมยาว เรารู้ว่า ถ้าเราเดินอยู่บนถนน กับเพื่อนเควียร์เฟมินีนที่ผมสั้น 10 คน พร้อมกันแล้วเราจะปลอดภัย

.

ซาร่า แฟนเก่าเราเคยเล่าให้ฟังว่า ตอนที่ซาร่าเคยตัดผมสั้นเกรียน และเดินไปบนถนน ครั้งหนึ่งซาร่าก็ถูกผู้ชายสองคนที่มีภาพจำด้านลบของพังก์ เข้ามารุมต่อยจนบาดเจ็บ ผู้หญิงพังก์ผมสั้นเกรียนในโปแลนด์แดนคอนเซเวทีฟนั้น เจ็บปวดมาก

.

แตกต่างจากแอฟริกันหญิงที่โกนผมหยิก จนสั้นกุด พวกเขาสามารถโชว์ใบหน้า ผมและสีผิวด้วยอัตลักษณ์ที่อยากแสดงออกได้อย่างภาคภูมิใจและไม่ต้องถูกใครคุกคาม

ตอนเด็ก เราชอบเลดี้ไดอาน่า เพราะว่าเค้าไม่เหมือนกับเจ้าหญิงทั่วไปเค้าใส่ชุดทักซิโด้ได้ แล้วก็ตอนที่เค้าเลิกกับเจ้าชาย เค้าก็ดูเข้มแข็งมาก เค้ารักลูก ยังทำงานได้ เค้าทำให้เราเชื่อว่า ผู้หญิงทำอะไรก็ได้ ไม่ใช่เจ้าหญิงที่เราเห็นในการ์ตูน

เรามองว่าการถูกสร้างภาพให้ผู้หญิงผมยาว มันขังเราไว้

เรามีความฝันตอนเด็ก ๆ ว่า อยากตัดผมสั้น เราว่ามันเท่ดี เราตัดผมสั้นมาตอนอายุ 19 ถึงตอนนี้ เวลาที่แต่งตัวลุคทอมบอย จะไม่มีคำถาม มากเท่ากับตอนใส่กระโปรง ใส่เดรส เรายังชอบเก็บผมสั้น แบบต่าง ๆ ที่เราอยากทำอยุู่เลย แม้ว่ามันจะสั้นแต่มันก็ไม่เหมือนกัน

ผมเกรียนนี่ มันมีเหตุผลหลายอย่าง แล้วเราก็ว่าเราชอบมากด้วยนะ หน้าเราชัดขึ้น และถ้ากันกรอบผมดี ๆ กันคิ้วดี ๆ มันจะดูสะอาด เราไม่ต้องแต่งหน้าอะไรเลย และเราก็ชอบมากที่เราเป็นแบบนี้